بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در نامه‌ای به وزیر بهداشت، خواستار ورود جدی وی به حل مشکلات فراوان معاونت آموزشی این وزارتخانه شد.
تخلفات متعدد در برگزاری آزمون دستیاری تخصصی پزشکی، مدیریت جزیره‌ای و ضعیف و وضعیت نامناسب کشیک‌ها و آموزش‌های بیمارستانی از جمله موارد مطروحه در این نامه است.
متن کامل نامه:
استاد ارجمند جناب آقای دکتر نمکی
وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ضمن آرزوی توفیق برای حضرتعالی و همکاران گرامی جهت ارتقای سلامت عمومی جامعه در دوران اپیدمی کووید ۱۹، از طرف بسیج دانشجویی بر خود لازم دانستیم که با تبیین و شفاف‌سازی برخی موضوعات، شما را در جریان تخلفات و اتفاقات رخ‌داده در حوزه آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دهیم تا با ورود دلسوزانه خود به موضوعات مطرح شده در ذیل از اتفاقات ناگوار بعدی جلوگیری نمایید. رجای واثق داریم با صدور دستورات قاطعانه ضمن برخورد با تخلفات، موجبات احقاق حقوق قشرعظیمی از مدافعان سلامت و دانشجویان را فراهم نمایید.
تخلفات و موضوعات بدین شرح است:
۱) آزمون دستیاری تخصصی پزشکی دوره ۴۸
همان‌گونه که مستحضر هستید، دوره ۴۷ آزمون دستیاری تخصصی پزشکان با مصوبه ستاد ملی مبارزه با کرونا، با تأخیری ۶ ماهه و در اواسط مرداد ماه سال جاری برگزار شده و نتایج نهایی آزمون در مهر ماه اعلام گردید. معاونت آموزشی با مقرر نمودن تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۰۷ به عنوان تاریخ برگزاری دوره ۴۸ آزمون دستیاری باعث تضییع حقوق داوطلبان این آزمون و فشار ناحق بر آنان شده است.
مجموعه زیر، بخشی از تخلفات رخ داده در این آزمون میباشد:
الف) عدم رعایت فاصله ۹ ماه از اعلام رسمی منابع این آزمون تا زمان برگزاری:
طبق قانون و مصوبه آیین‌نامه اجرایی نشست ٦٦ شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت بند ٤-٢، منابع اعلام شده ٩ ماه بعد از ابلاغ مرجع آزمون شناخته خواهند شد؛ در حالی که ابلاغ رسمی منابع حدود ۵ ماه قبل از آزمون صورت گرفته است.
در نامه شماره ۴۶۴/۵۱۸/د مورخ ۱۳۹۹/۰۶/۳۱ که توسط دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی ابلاغ گردیده به صراحت ذکر شده است که با توجه به زمان کمتر از ٩ ماه تا آزمون دستیاری، منبع درس «قلب» منبع قبل خواهد بود. این نامه تأییدکننده این موضوع میباشد که فاصله اعلام منابع تا آزمون باید حداقل ٩ ماه باشد.
ب) تغییرات خلاف مصوبات در منابع اعلام شده برای این آزمون:
در رأی صادره در هشتاد و دومین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ ۱۳۹۴/۱۱/۲۰ ذکر گردیده تغییر کتاب مرجع قبل از ٣ سال جایز نیست و هم‌چنین الزامی است عنوان کتب مرجع و درسنامه‌های منبع آزمون جامع پیش‌کارورزی و پذیرش دستیاری یکسان باشد، اما متأسفانه شاهد آن هستیم که در طی یک سال از معرفی منبع جدید درس جراحی در آزمون دوره ۴۷، مجدد در آزمون دوره ۴۸ رفرنس مربوطه تغییر کرده است. هم‌چنین منبع درس «زنان» می‌بایست مطابق با اسناد موجود در سال ۱۴۰۰ به رفرنس جدید تغییر می‌کرد؛ اما این اتفاق در سال ۹۹، یعنی یک سال زودتر، رخ داده است. هم‌چنین با توجه به لزوم یکسان بودن منابع دروس آزمون دستیاری و پیش‌کارورزی مطابق مصوبات، این موضوع در منابع اعلامی برای آزمون دستیاری ۴۸ و پیش کارورزی ۱۵ اسفند ماه رعایت نشده و منبع درس زنان در این دو آزمون متفاوت است.
لازم به ذکر است که در اعلام منابع آزمون دستیاری سال گذشته برای دورس فارماکولوژی، پاتولوژی، گوش، حلق و بینی و رادیولوژی در تبصره‌ای اعلام شده بود که: «در صورتی که منبع نام‌برده به‌روزرسانی و در دسترس نباشد، از سال آینده منبع مناسب و به روز جایگزین تعیین خواهد شد».
با توجه به این موضوع و این که تغییر رفرنس‌های این دروس در آزمون ۴۸ قطعی‌ست، بسیاری از داوطلبان رفرنس‌های جدید دروس ذکر شده را مطالعه کرده‌اند، اما با اعلام دیرهنگام منابع آزمون دوره ۴۸، ۵ ماه پیش از این آزمون، اعلام شد که منابع این ۴ درس، همان منابع سابق هستند و علاوه بر تخلف صریح از اعلام قبلی خود، موجب لطمه جدی به مطالعه داوطلبان شده‌اند.
در واقع می‌توان گفت که تغییرات منابع به صورت گزینشی بوده و ۲ منبع تغییر یافته؛ اما ۴ منبع بدون تغییر باقی‌مانده است. داوطلبان چگونه نسبت به این عدم تغییرات که دیرهنگام و ۵ ماه قبل از آزمون اعلام شده است، اطلاع پیدا می‌کردند؟
ج) تأیید ضمنی تخلفات توسط دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی:
در پیش‌نویس شماره ۷ دستور کار نودوسومین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۰۷ در موضوع شماره ٩ ذکر گردیده است که با توجه به پاندمی کووید ١٩ و زمان برگزاری آزمون دوره قبل در مرداد ماه سال جاری و نیز زمان اعلام مراجع آزمون، برگزاری چهل‌وهشتمین دوره آزمون پذیرش دستیاران رشته‌های تخصصی بالینی از اسفندماه ٩٩ به اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ مؤکول گردید.
این بدین معنی میباشد که تخلفات صورت‌گرفته مورد تأیید اعضای شورای آموزش پزشکی و تخصصی میباشد، اما جالب آنجاست که این بند از پیش‌نویس مصوبه در جلسه مذکور با حضور معاون محترم آموزشی وتو شده است.
جناب آقای دکتر نمکی؛ این حجم از نقض مصوبات و بازی با روح و روان پزشکان عمومی داوطلب این آزمون به طرز بی‌سابقه‌ای برای اولین مرتبه است که اتفاق می‌افتد، آن هم در شرایطی که داوطلبان این آزمون در خط مقدم مبارزه با کرونا مشغول جانفشانی هستند. معاونت آموزشی در پاسخ به درخواست‌های چند ماهه داوطلبان جهت جلوگیری از تعجیل در برگزاری آزمون دلایل غیرمستند و غیرمتقنی را بیان نموده که حقیقتاً جای تأسف دارد! نکته تأسف‌برانگیز دیگر در اطلاعیه معاونت آموزشی این است که حتی زمان برگزاری آزمون دوره قبل (۴۷) نیز به اشتباه ذکر شده است؛ اما معاونت مذکور بر تخلفات خود اصرار می‌ورزند.
در بخشی از پاسخ‌های غیرمنطقی معاونت آموزشی به عدم توانایی برگزاری آزمون در سال ۱۴۰۰ به هم‌زمانی ماه مبارک رمضان و انتخابات ریاست جمهوری اشاره شده است. در عین بی‌ارتباط بودن این پاسخ، باید یادآور شود که آزمون کارشناسی ارشد وزارت بهداشت در اردیبهشت ماه، پس از ماه مبارک رمضان، و آزمون دکتری در تیر ماه، پس از انتخابات ریاست جمهوری، برگزار می‌گردد و گویا داوطلبان آزمون دستیاری صرفاً سرباری برای وزارت بهداشت حساب شده و اهمیتی به آنان داده نمی‌شود.
حتی اگر فرض را بر عدم تخلفات قانونی ذکر شده بگذاریم، داوطلبان این آزمون مطابق با انصاف و منطق می‌بایست زمان مورد نیاز برای مطالعه آزمون را در اختیار داشته باشند؛ در حالی که به دلیل عشق به مردم و طبق منویات رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) جان خود را در دست گرفته و در مراکز درمانی با کرونا مبارزه کرده اند. بسیاری از پزشکان عمومی در طی زمان کوتاه آمادگی برای این آزمون، درگیر ویروس منحوس کرونا و یا داغدار همکاران یا اعضای خانواده خود شده و مدت زیادی از مطالعه جا مانده‌اند.
همان‌گونه که مستحضرید اگر توانسته‌ایم موفق‌تر از کشور‌های پیشرفته در زمینه‌های علمی، بر ویروس منحوس کرونا غلبه کنیم و وضعیت شیوع بیماری را به نقطه ثبات نسبی برسانیم، به همت همین جوانان مدافع سلامت بوده است. در طرح شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی نیز همین جوانان به میدان آمده، روند نزولی شیوع کرونا در کشور را رقم زدند و همواره حامی مجموعه وزارت بهداشت بوده‌اند. چه شده است که به مدت ۴ ماه، این پزشکان مورد بی‌مهری معاونت مذکور قرار گرفته و حتی اجازه یک ملاقات با معاون آموزشی به این عزیزان داده نشده است و درخواست‌های ملتمسانه این قهرمانان سلامت مورد بی‌توجهی معاون آموزشی بوده است؟ رفتار معاون آموزشی وزارتخانه با مدافعان سلامت ناشی از چیست؟ مگر نه اینکه رهبر معظم انقلاب از زمان شروع کرونا تا کنون از مدافعان سلامت حمایت همه جانبه نموده و آنان را مورد مهر و عطوفت پدرانه خود قرار داده‌اند؟ داوطلبان آزمون دستیاری هم می‌باست با کرونا مبارزه نموده و هم تحت فشار‌های غیرقانونی و خلاف مصوبات معاون آموزشی وزارتخانه قرار بگیرند. گویا وجدان و انصاف از معاونت آموزشی رخت بر بسته است.
۲) مدیریت پراکنده و جزیره‌ای در حوزه آموزشی وزارت بهداشت:
یکی از مشکلات معاونت آموزشی وزارتخانه که در دوره همه‌گیری کرونا به وضوح خود را نشان داد، موضوع «مدیریت جزیره‌ای» دانشگاه‌ها توسط این معاونت است؛ بدین معنا که معاونت آموزشی با خالی کردن شانه خود از زیر بار اتخاذ تصمیمات، این موضوع را به دانشگاه‌ها واگذار کرده است. به عنوان مثال در خصوص حضور دانشجویان محصل در مقاطع بالینی رشته‌های مختلف در زمان شیوع کرونا، معاونت آموزشی با تأخیر ۹ ماهه در آذر ماه امسال تصمیم به صدور دستورالعملی جامع در این خصوص گرفت. این تأخیر منجر به اتخاذ تصمیمات غیرمنطقی و متناقض توسط دانشگاه‌هایی شد که بعضاً در محل‌های یکسانی از نظر شیوع کرونا بودند.
هم‌چنین مشابه این موضوع در خصوص «آموزش مجازی» نیز مشاهده شد. در نبود اتخاذ تصمیم واحد برای دانشگاه‌ها، صدور دستورالعمل‌های فراوان در برگزاری آزمون‌ها توسط دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها، موجب سردرگمی و نارضایتی بسیاری از دانشجویان گردید.
لازم به ذکر است که این موضوع نافی استقلال عمل دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها نیست و کاهش هرج و مرج و صدور دستورالعمل و تنظیم مقررات یکسان جهت اتخاذ تصمیمات واحد، از الزامات سامان‌دهی به وضعیت آموزش در علوم پزشکی است. تجمعات متعدد دانشجویان علوم پزشکی در دانشگاه‌ها و اعتراض به وضعیت آموزشی گواه بی برنامگی و بی تدبیری معاونت آموزشی میباشد.
۳.) کشیک‌های طاقت فرسا:
در آیین‌نامه‌ای که سال گذشته به دنبال مطالبه چند ساله دستیاران و کارورزان و خودکشی تعدادی از این عزیزان مصوب شده است، سقف تعداد کشیک دستیاران تخصصی حداکثر ۱۲ کشیک در ماه اعلام شده بود. واضح است که این آیین‌نامه به علت کشیک‌های بیش از حد معمول در رشته‌هایی مانند جراحی عمومی، نوروسرجری، ارتوپدی و… تصویب و ابلاغ شده است؛ حال آن که این آیین‌نامه همچون سایر مصوبات معاونت مذکور خاک می‌خورد.
معاونت آموزشی وزارتخانه با بازدید از چند بیمارستان آموزشی در استان‌های مختلف می‌تواند مشاهده نماید که آیین‌نامه مذکور عملاً مورد بی‌توجهی صریح قرار گرفته و دستیاران رشته‌های ماژور همچنان با کشیک‌های ۱۵ روزه و بیشتر در ماه، زیر فشار کاری فرسوده شده‌اند. بهتر است عدم رعایت آیین‌نامه، مشمول اعمال جریمه برای گروه‌های آموزشی بالینی می‌شد تا این چنین مورد بی‌اعتنایی قرار نگیرد.
از طرفی علی‌رغم این که دوران دستیاری، دوره‌ای آموزشی درمانی محسوب شده و آموزش‌های نظری و عملی و مطالعه جزء لاینفک آن میباشد، اما به دلیل سیاست‌های غلط آموزشی در این دوران، بحث آموزش به حاشیه رفته و دستیاران به عنوان نیروی کار درمانی برای مراکز بیمارستانی شناخته شده‌اند. به طوری که دستیاران محترم حتی جهت شرکت در امتحانات روتین و امتحان ارتقا فرصت کافی مطالعه نداشته و تمام وقت خود را در کشیک‌های طاقت‌فرسا مشغول خدمت‌رسانی هستند. به جرئت می‌توان گفت چنین سیستم آموزشی غلط و بی‌مفهومی در هیچ نظام آموزشی پیشرفته‌ای، پذیرفته نیست.
۴) آموزش‌های بیمارستانی:
آموزش‌های بیمارستانی بخش اساسی یادگیری و آموزش در دانشجویان علوم پزشکی را تشکیل می‌دهد که بر عهده اساتید بالینی میباشد؛ اما اساتیدی که عمدتاً در بخش خصوصی مشغول به فعالیت هستند و صرفاً جهت حفظ جایگاه علمی خود، بعضاً در مورنینگ‌های بیمارستانی حضور می‌یابند، نمی‌توانند انتظارات دانشجویان را در زمینه کسب مهارت بالینی برطرف سازند. با توجه به فضای نامطلوب و استرس‌زا در مورنینگ‌های علمی، عملاً کاربرد آموزشی آن‌ها در حاشیه قرار گرفته و تبدیل به محلی جهت مؤاخذه و تحقیر دانشجویان، اعم از دستیاران و کارورزان، شده است. در کنار اساتید دلسوز و زحمتکش، بعضاً دیده شده که در بخش‌های بیمارستانی و درمانگاه‌های آموزشی، برخی اساتید حتی تمایلی به مشاهده و صحبت کردن با دانشجویان خود ندارد. اصلاح این روند جز از طریق دستورات صریح وزارت بهداشت جهت اصلاح روند آموزش بالینی و پیگیری جدی آن میسر نخواهد بود.
جناب آقای دکتر نمکی، معاونت آموزشی وزارت بهداشت، در غیرپاسخگوترین وضع ممکن در سال‌های اخیر قرار گرفته و نارضایتی بی‌سابقه‌ای را در میان دانشجویان و بدنه آموزشی دانشگاه‌ها به وجود آورده است.
از جنابعالی درخواست می‌شود با ورود جدی و سریع خود به موارد ذکرشده در نامه، مدافعان سلامت و دانشجویان را مورد حمایت قرار دهید و جلوی از بین رفتن انگیزه سرمایه‌های علمی کشور را بگیرید.
بسیج دانشجویی تا حصول نتیجه کامل و رفع دغدغه نخبگان جامعه علوم پزشکی این موارد را پیگیری خواهد کرد
و من الله التوفیق
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
حمیدرضا دهقان منشادی
