دومین نشست هم‌اندیشی روشنای علم با موضوع شرکت های دانش بنیان حوزه سلامت و درخشش های کرونایی شنبه ۲۲ شهریور ماه با حضور جناب آقای دکتر حسین وطن پور مدیر کل دفتر توسعه فناوری‌های سلامت وزارت بهداشت به همراه جمعی از دانشجویان برگزار شد.
در ابتدای این نشست جناب آقای دکتر وطن پور توضیحاتی در خصوص دغدغه‌مندی و اهمیت نوع نگاه به مسائل بیان فرمودند:
?ما تعداد زیادی نیروی متخصص در دانشگاه‌ها داریم که جزو نخبگان هستند؛ در اقتصاد غیر دانشبنیان این افراد هیچ تأثیر یا رسالت اجتماعی نسبت به محیط اطرافشان ندارند؛ در حالیکه در اقتصاد دانشبنیان این افراد دائما تلاش می کنند؛ اخبار را دنبال می کنند و به نوعی دغدغه دارند که از علم و دانسته‌های خودشان برای رفع مشکلات اجتماعی استفاده کنند.
?آدم دغدغه دار آدم آرامی نیست، نمیتوانی ساکتش کنی، مدام می خواهد مسئله حل کند، مدام می خواهد خودش را مطرح کند و از دانشی که دارد می خواهد استفاده کند.
?دغدغه‌مند بودن و نوع نگاه ما به مسائل پیرامون اهمیت دارد.کسی که دغدغه‌ی کمک به رفع نیازهای کشور دارد، از کنار مسائل و اتفاقات ساده‌ی روزمره نیز به راحتی نمی‌گذرد و به دنبال راهی ارزان، سریع و باکیفیت برای برطرف کردن یا بهبود مشکلات جامعه‌اش است.
جایگاه اقتصاد دانش بنیان
?رهبر معظم انقلاب شاید بالغ بر ده سال است که همواره بر یک اقتصادی تاکید میکنند به نام اقتصاد دانش بنیان. تفاوت اقتصاد دانش بنیان با سایر اقتصادها در چیست؟ ما برای اقتصاد دانش بنیان نسبت به سایر اقتصادهای موجود یک مزایایی را قائل هستیم از جمله اینکه اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که پیر نمی‌شود. تا زمانی‌که درآمد سرانه مملکت بالا نرود این اقتصاد بیمار درمان نمی‌شود.یکی از جاهایی که میتواند درآمدزا باشد اقتصاد دانش بنیان است.
?چه اشکال دارد ما نفت را به عنوان یک ثروت ملی نگه داریم؟ چند سال است که شعارش را می‌دهیم اما نمی‌شود؛ چون اقتصاد ما وابسته به نفت است، چون دانشگاه ما دغدغه ندارد!
?حدود ۱۰ سال پیش این اقتصاد در کشور ما راه افتاد. تا مدتی در وزارت بهداشت چیزی به نام فناوری گم بود تا اینکه تصمیم گرفته میشود دفتر فناوری در وزارت بهداشت راه اندازی شود و خوشبختانه تا الان بین نهادهای اجرایی یکی از بهترین جایگاه‌ها را در حوزه سلامت دارد با تعداد بالغ بر ۱۷۰۰۱۶۰۰ شرکت دانشبنیان از بین حدود۵۰۰۰ شرکت، حدود ۸۷ صندوق حمایتی، وجود حداقل یک مرکز در همه دانشگاه‌ها،ثبت اختراعات و صادرات.
فناوری نه تنها در حوزه وزارت بهداشت نسبت به بقیه حرف اول را می زند بلکه بین نهادهای اجرایی هم جایگاه خوبی دارد.
کالا، کالای سلامت است و جذابیت بالایی دارد و تاکنون بعضی از نهادهای غیر وزارت بهداشت هم سعی کرده‌اند تا حدی با وزارت بهداشت ارتباط موضوعی برقرار کنند. که این فرصت بسیار خوبی است و ما استقبال می‌کنیم.
ما در حوزه فناوری با جدایی وزارت علوم و بهداشت مخالفیم این جدایی ما را از فناوری عقب می اندازد.کار مجزا در پژوهش خوب است اما در فناوری نیاز به همگرایی داریم؛ بنابراین ما مراکز مشترک فناوری تعریف کردیم.
اگر اقدامات شرکت های دانش بنیان در قبل از کرونا نبود تازه شما میفهمیدید کرونا یعنی چه!
اقدامات قبل از کرونا:
?وجود دو شرکت تولیدکننده ونتیلاتور
?شرکت های تولید ماسک
?تولید دستگاه نانوفایبرال
?آماده کردن زیرساخت های تولید کیت
?وجود شتاب دهنده ها( واحدهای حمایتی از ایده ها جهت عملیاتی شدن)در سلول، IVD، تجهیزات پزشکی و…
?تکمیل زیست بوم فناوری
?راه اندازی ایده بازارها: طی یک فراخوان کشوری یک مسئله مطرح میشود و افراد ایده پرداز از سراسر کشود در حضور مشتریان و سرمایه گذاران پروژه تعریف می کنند.
ایشان در ادامه به بررسی دستاوردها و جهش های دوران کرونا از جنبه‌‌ی عملکرد دانش‌بنیان‌ها پرداختند:
?سال جهش تولید هم‌زمان با کرونا اتفاق افتاده است و حقیقتا این مسئله را شاهد بودیم.در حوزه‌ی دانشبنیان آمار و ارقام شگفت انگیز بوده‌است و میزان تولیدات و فروش این شرکت‌ها رشد چشمگیری داشته است.
در دوران کرونا شرکت های دانشبنیان شروع کننده بودند
?ما به جای اینکه شتاب زده عمل کنیم ، اولین اقدامی که انجام دادیم تشکیل کمیته‌ای جهت بررسی مسئله بوده است. در حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان، ابعاد مختلف بررسی شد و برآورد کردیم چه ظرفیت‌هایی داریم و چه مواردی را باید ایجاد کنیم.با صندوق نوآوری و شکوفایی، سازمان غذا و دارو و … گفت‌وگو‌ها و هماهنگی هایی صورت گرفت و شاهد به میدان آمدن فناوران و نوآوران این شرکت‌ها حتی در تعطیلات عید بوده‌ایم.
?یکی از دستاوردهای شرایط کرونا این بود که نگرش ها عوض شد، همه دغدغه پیدا کردند، همه فکر می کنند باید یک کاری انجام بدهند.
برخي اقداماتی كه در بازه زمانی كوتاه مدت توسط شركتهای پيشرو انجام گرفت عبارت است از:
?توليدكيت‌های تشخيص مولکولی قطعی Covid19
?توليد ماسک نانوفيلتر و توزيع در بازار
?افزايش ظرفيت توليد مواد ضدعفونی کننده، ماسک و دستكش
علاوه بر اين، برنامه‌های بلندمدت و ظرفيت‌های بيشتری نيز توسط تعداد زیادی از شركتهای فناور به ويژه شركتهای نوپا درحال ايجاد و گسترش است كه ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
?توليد كيت‌های تشخيص سريع آنتی‌بادی ويروس Covid19
?ايجاد و افزايش ظرفيت توليد با‌كيفيت و سريع محصولات مورد نياز از قبيل ماسک‌های سه‌لایه و يا نانوفيلتر، مواد ضدعفونی كننده، دستكش و گان
?توسعه هوش مصنوعی در تشخيص بيماری
?توسعه نرم افزارهای ردیابی و شناسایی كننده روند انتشار بیماری در سطح كشور
?توسعه اپليكيشن‌های سلامت و پزشک همراه
?احيا و بازسازی تجهيزات خارج از خط در بیمارستان‌ها برای مواجهه با كرونا (از قبيل دستگاه‌های اسكن يا تنفس مصنوعی
?توليد دستگاه‌ها و تجهيزات پزشکی از قبيل دستگاه‌های اتوآناليز و سل كانتر، ونتيلاتورها (دستگاه تنفس مصنوعی) ، دستگاه سی‌تی اسكن
?بررسی ساخت واكسن Covid19 و توليد مواد اوليه دارویی در درمان بيماری
چالش‌های ورود به بحث دانشبنیان
ما در بحث دانش بنیان با دو معضل اصلی در کشور روبرو هستیم
۱_متمرکز نبودن کارهای دانش بنیان:
پیگیری مجوز، دریافت وام، برخورداری از نام دانش بنیان و … هرکدام توسط اداره یا سازمان جدا بررسی و انجام میشود.
۲_تعریف دانش بنیان:
تکنولوژی برتر، طرح کلان، پیچیدگی نداشته باشد، کپی‌برداری نشود و … با این عناوین و فیلترگذاری بسیاری از ایده ها و طرح‌ها را نمی‌پذیرند. درحالیکه کار دانشبنیان میتواند تغییر دادن(یا develop) یک فرآیند نیز باشد. مثلا جراحی لاپاراسکوپی که به نوبه‌ی خود شیوه‌ی جراحی‌ها را دگرگون کرد، یک کار دانشبنیان می تواند باشد.
?لازم است نگاه مسئولین و مدیران ما تغییر کند. بها دادن به ایده ها و خلاقیت های جوانان و حمایت های جدی‌تر، ریسک پذیری ،رفع موانع و قوانین دست و پاگیر.
ما متاسفانه حتی استقبال‌های خوبی هم از نخبگانی که می‌خواهند وارد بحث دانشبنیان شوند نمی‌کنیم!
?آن روزی که بحث دانش بنیان مطرح بود، این اقتصاد دانشبنیان مدنظر بود.یعنی جلوگیری از خروج ارز، قدم گذاشتن در مرزهای دانش، جلوگیری از خروج نخبگان ، ایجاد استقلال و وابسته نبودن به خارج.
برای مثال در حال حاضر در حوزه‌ی توان بخشی در رشته‌های مختلف شنوایی شناسی، بینایی سنجی ، فیزیو تراپی و … بسیاری از دستگاه‌ها وارد می‌شوند. دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی با نگاه درست و دغدغه‌مند به مسائل و مشکلاتی که پیرامون محیط خود می بینند (به دلیل ارتباط نزدیک با بیمار و لمس مشکلات موجود)ایده‌ها و طرح‌های خلاقانه جهت رفع مشکلات را می‌توانند طرح کنند.
مسئله ی مهم دید دانشجویان ما و دغدغه‌مند بودن است. پیگیری این مسائل حوصله می‌خواهد، اراده، دغدغه، همت و کار جمعی.
در پایان نیز تعدادی از دانشجویان حاضر در جلسه سوالات و پیشنهادات خود را مطرح نمودند.
